سلسله گزارشهای معرفی واقفین حوزه علم، فناوری و اشتغال - قسمت 1: ابوالقاسم مفرح

بیمارستان مفرح در محله یاخچی آباد تهران (پایین تر از نازی آباد) بسیار معروف است. اما ماجرای نام این بیمارستان چیست؟

وقف چشمه‌ای جوشان و احسانی ابدی است. وقف در اصل بازگشت دارایی به صاحب اصلی اش یعنی خداست. انسان در تمام طول زندگی اش برای معاش روزانه و فردایش زحمت می‌کشد تا ضمن رفع نیاز به رفاه و آسایش برسد اما واقفین گویا آرامش را در چیز دیگری جستجو کرده اند که زود از این مال دنیا دل می‌کنند.در جهان گیتی هستند انسانی‌هایی که همواره برایشان اقدامات خداپسندانه برای رفع نیازهای جامعه از هر چیز مهم‌تر است و می‌کوشند با اقدامات خیر با وقف به عنوان صدقه جاری، پس از مرگشان همچنان برای خود ثواب و حسنه در آن دنیا جمع کنند.

دانشکده شریعتی دانشگاه فنی و حرفه‌ای در جنوب تهران آموزش تخصصی و عملی را همراه با آموزش تئوری به دختران این سرزمین می‌آموزد.

زمین این دانشکده در سال‌های دور از سوی مرحوم حاج ابوالقاسم مفرح وقف اعتلای علم ایران شد. او اگر می‌دانست که قرار است آموزش عالی ایران در سال‌های بعد از این اقدام خیر و وقف خاصش بهره‌مند شود از اینکه این اقدام را انجام داده به خود می‌بالید.

حاج ابوالقاسم مفرح بخش اعظم اموال و دارایی های خود از جمله بیش از 800 هکتار اراضی منطقه یاخچی آباد، چندین باب مغازه، کاروانسرا، خانه و ...... را در زمان حیات خود وقف عام در امور خیریه کرد. تاسیس موقوفه در سال 1321 شمسی با هدف ارائه خدمات رایگان به بیماران نیازمند و محروم صورت گرفت.


اما او با خدایش معامله کرد و کوشید از مال دنیا برای رضایت حق بگذرد. توصیه بزرگان دین هم اینگونه بوده است.

حال برای اینکه بزرگی عمل خیر این واقف را متوجه شویم بهتر است با دانشکده دخترانه شریعتی در محله خانی‌آبادنو که بزرگترین دانشکده فنی و حرفه ای دختران در خاورمیانه است در منطقه 19 تهران آشنا شویم.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در راستای خودکفایی و توسعه آموزش‌های فنی‌ و حرفه‌ای، در آبان‌ماه 1361، آموزشکده فنی سمیه تاسیس شد که در سال‌های بعد آمار دانشجویان آن از 60 نفر به 300 نفر رسیده و تا پایان سال تحصیلی 67- 68 تعداد دانشجویان 444 نفر شد.

سرانجام در طلیعه شانزدهمین سالروز پیروزی انقلاب ‌اسلامی (سال ۱۳۷۳) مرکز آموزش عالی فنی دختران تهران (دکتر شریعتی) به مرحله بهره‌برداری رسید.

در سال 1377 عنوان دانشکده تربیت دبیر فنی دختران تهران «دکتر شریعتی» به تایید شورای گسترش دانشگاه‌ها رسید.

از ابتدای سال 1390 و آغاز برنامه پنجم توسعه کشور مطابق با مصوبه مجلس شورای اسلامی، دانشکده فنی و حرفه ای دختران تهران دکتر شریعتی به همراه 167 آموزشکده دخترانه و پسرانه دیگر در سراسر کشور از مجموعه وزارت آموزش و پرورش منفک و تحت عنوان دانشگاه فنی و حرفه ای به وزارت علوم تحقیقات و فناوری ملحق شد.

ظرفیت پذیرش دانشجو در این دانشکده در هر سال تحصیلی حدود 2000 نفر در ۲ نوبت آموزشی روزانه – شبانه است. ضمن اینکه 547 کادر آموزشی و 271 کادر اداری در این دانشکده فعالیت دارند. همچنین 8 گروه آموزشی شامل (فنی، هنر، معماری، طراحی لباس و پارچه، تربیت بدنی، علوم اداری، کشاورزی و علوم پایه) در ۳۳ عنوان رشته مقطع و در مجموع 5545 دانشجوی دختر در حال آموزش در این دانشکده هستند.

آمار اشتغال فارغ التحصیلان این دانشکده به دلیل تخصص و مهارت خاص خود بالاست بطوری که تعدادی ازکارشناسان و طراحان موسسات بزرگ متعلق به این دانشکده هستند و به جهت ارتباط مناسب این دانشکده با صنعت می‌توان گفت که واقف این زمین علاوه بر کمک به آموزش عالی کشور به صنعت و اشتغال هم یاری رسانده است.

عرصه دانشکده شریعتی وقفی است و دانشگاه فنی و حرفه‌ای باید سالیانه به تولیت موقوفه مرحوم مفرح اجاره پرداخت کند.

نیت وقف به عنوان یکی از احکام الهی رفع مشکلات جامعه و کمک به نیازمندان است. ضمن اینکه می‌توان به کمک واقفین بزرگ مشکلات مالی و غیرمالی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی کشور را رفع کرد. هر چند که در بین اساتید دانشگاه هستند افرادی که به صورت فردی و حتی جمعی در سیر وقف گام برداشته و نقشی موثر و والا ایفا کرده‌اند.

حجت‌الاسلام احمد شرفخانی معاون سابق فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه که از نزدیک مسائل وقف علمی را دنبال می‌کرد در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با اعلام اینکه 500 دانشگاه در کشور موقوفه هستند از تلاش‌های واقفین دانشگاهی برای اعتلای علم و دانش در کشور تقدیر کرده و بر گسترش وقف های علمی تاکید کردند.

وی افزود: امروزه وقف در حوزه علمی به یک نیاز مهم در کشور تبدیل شده است ضمن اینکه باید از ظریفت وقف‌های مشارکتی استفاده بیشتری کرد که اهالی استان فارس پیشتاز وقف مشارکتی در علم و فناوری کشور هستند.

این مسئول ارشد سازمان اوقاف تصریح کرد: علاوه بر دانشگاه‌ها، تمامی حوزه‌های علمیه نیز وقفی هستند و به همین دلیل می‌توان به صراحت گفت حرکت بزرگ انقلاب اسلامی و سپس بیداری اسلامی از همین وقف‌های علمی صورت گرفته بوده است.

در همین رابطه با معاون فرهنگی اجتماعی اوقاف و امور خیریه استان تهران گفت‌وگوی دیگری با محوریت وقف علمی و تمایل دانشگاه‌ها به موضوع وقف داشتیم.

وی به خبرگزاری فارس گفت: از سال 1391 اقدامات مؤثری جهت وقف علم و فناوری و همکاری با دانشگاه‌ها در این زمینه شروع شده است که در همین زمینه می‌توان به جلسات مستمر با اساتید دانشگاه امیرکبیر، امام صادق (ع) و دیگر دانشگاه‌ها اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: حداقل یک نشست تخصصی با موضوع علم و فناوری در آستان مقدس امام صالح (ع) برگزار شده است ضمن اینکه بیش از 20 نشست با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار کرده‌ایم که در نهایت خروجی تمامی این جلسه‌ها تعیین شیوه نوین اداره موقوفات و همچنین موقوفات نوین بوده است.

معاون فرهنگی اجتماعی اوقاف استان تهران، گفت: شاید نیاز به وقف در دانشگاه‌ها تاکنون احساس نشده است. این در حالی است که مهمترین دانشگاه‌ها و مراکز مهم دنیا وقفی هستند که می‌توان به دانشگاه‌های هاروارد، قیل، تگزاس، استنفورد، پریستن و MIT که همگی از مراکز علمی موقوفه‌ای هستند اشاره کرد.

حجت‌الاسلام حسینی گفت: تمامی حوزه‌های علمیه با موقوفات اداره می‌شوند اما متأسفانه دانشگاه‌های ایران همچنان با پشتوانه اقتصادی و مالی و وابستگی به دولت کار می‌کنند و از کمک وقف به مراکز علمی و دانشگاهی غافل هستند.

به نظر می‌رسد در حوزه فناوری باید وقف جای لازم را در امورات کشور باز کند. این موضوع همواره مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار داشته است لذا مسئولان وزارت علوم و دانشگاه‌ها باید در این بین تلاش جهادگونه‌ای در این خصوص داشته باشند.

برخی شرکت‌های دانش بنیان وابسته به دانشگاه‌ها با استقبال از وقف علمی اقداماتی در این راستا انجام داده‌اند.

مسئولان دانشگاهی و علم و فناوری کشور باید متوجه اهمیت وقف و پتانسیل فراوان این حوزه در پیشبرد امورات کشور شوند تا به فرهنگ سازی در این مسیر از نعمات آن بهره‌مند شوند.

وقف ، واقفین علم ، وقف علمی ، دانشکده شریعتی تهران ، ابوالقاسم مفرح ، یاخچی آباد تهران ،